Kącik Wychowawczy

Przebodźcowanie jest coraz powszechniejszym zjawiskiem polegającym na tym, że umysł i ciało człowieka są narażone na oddziaływanie zbyt wielu bodźców jednocześnie.
Organizm dostaje bardzo dużą ilość informacji z zewnątrz i nie potrafi ich
w odpowiedni sposób skwalifikować i poradzić sobie z nimi.
Główne objawy to wewnętrzne i głębokie poczucie irytacji, również poprzez nadmierną złość.

Przebodźcowanie powoduje w głowie nadmierne pobudzenie mózgu, gonitwę myśli, poczuciem, że nie nadążymy, że tego wszystkiego jest za dużo, za szybko, za głośno. Nagle zaczynają nam przeszkadzać bodźce, które do tej pory nam nie przeszkadzały. Układ nerwowy rozluźni regularny odpoczynek.

Przebodźcowanie może uniemożliwić dziecku adaptację do nowych sytuacji
i zmian w otoczeniu, co jest wynikiem niepokoju, lęku, a także trudności
w radzeniu sobie ze stresem.

 

Przyczyny przebodźcowania dziecka:
- nadmiar zajęć i brak równowagi między aktywnością a odpoczynkiem;
- zbyt wiele bodźców pochodzących z mediów elektronicznych (komputery,
  smartfony, telewizor);
- przeciążenie informatyczne;
- pasje związane z byciem lepszym w sporcie i nauce;
- nadmierne bodźce sensoryczne (widoki, dźwięki, zapachy, smaki, wrażenia
  dotykowe);
- nieodpowiednia dieta, która ma bardzo duży wpływ na emocje;
- otoczenie i stres, który z tego otoczenia pochodzi;
- brak czasu na relaks, zabawę i samodzielność;
- zbyt mało snu;
- dużo życiowych zmian;
- trudności w skupieniu;
- problemy ze snem (budzenie w nocy, wędrówka do łóżka rodziców, koszmary
  senne, płacz po przebudzeniu);
- nadwrażliwość sensoryczna (hałas, światło, zapachy, intensywne wrażenia
 zmysłowe do bólu głowy czy nawracających migren);
- nadpobudliwość (nadmierne energia i impulsywność)

 

W dzisiejszym świecie dzieci są przebodźcowane, co widać w:
- problemach emocjonalnych;
- problemach w budowaniu relacji;
- problemach ze snem.

 

Dzieci codziennie mają do czynienia z nadmiarem bodźców i nie potrafią sobie z nimi sami poradzić. Wymaga się od nich coraz więcej, coraz szybciej, coraz intensywniej, a one po prostu nie dają rady. Ich mózgi nie ogarniają tego wszystkiego w takim stopniu, jak oczekują  tego od nich rodzice, wychowawcy, nauczyciele. Na każdym kroku stawiane są przed nimi nowe wyzwania, stale są zajęte, mają dużo zadań do wykonania, ćwiczeń do wykonania, zajęć do uczestniczenia.

Współczesna aktywność wyklucza jakąkolwiek bezczynność. Coraz liczniejsze bodźce ,,nakręcają je’’ do podejmowania różnorodnych wyzwań. Pozostaje przy tym zależność polegająca na tym, że im bardziej dziecko jest aktywne
i pobudzone, tym trudniej jest mu odpocząć, rozładować napięcie, wyciszyć się, a także nawiązać kontakt samym z sobą.
W efekcie dziecko czuje dyskomfort, który pojawia się w różny sposób: zmęczenie, rozdrażnienie, złość, pobudzenie, bezsenność, agresja, lęk, ataki histerii, wyłączanie się.

Dziecko przebodźcowane często wykazuje nadmierną energię i impulsywność. Może być niespokojne, trudno jest mu usiąść w jednym miejscu np. podczas zajęć w przedszkolu lub szkole. Nadmierne stymulowanie (pobudzanie) może prowadzić do trudności w zasypaniu i utrzymaniu ciągłości spokojnego snu.
Są rodzice, którzy regularnie stymulują rozwój dziecka w sposób zrównoważony, dbając o jego optymalny rozwój. Tym sposobem, dzieci nie są przebodźcowane.

 

Zrównoważona stymulacja rozwoju polega na utrzymaniu w równowadze kilku czynników:
- pomnażanie wiedzy dziecka, przez co stymulujemy rozwój intelektualny;
- rozwój zdolności (kreatywności, pamięci i wyobraźni);
- prawidłowa stymulacja sprawności ruchowej i manualnej, co jest niezbędnym
  czynnikiem prawidłowego rozwoju także intelektualnego;
- prawidłowa dieta zapewniająca optymalne warunki dla funkcjonowania układu
  neurologicznego;
- balans emocjonalny.

 

Rodzice powoli, ale systematycznie powinni usuwać z życia dziecka urządzenia elektroniczne, dbając w ten sposób o jego higienę psychiczną. Takie postepowanie rodziców przybliży dziecko do realnego świata i przyczyni się do nawiązania głębszych więzi rodzinnych, a także wyciszy emocje poprzez: 
- czytanie bajek;
- wspólne wycieczki (las, park, wieś), które są podstawą do zabaw ruchowych, gier tematycznych, ćwiczeń artykulacyjnych, fonacyjnych, oddechowych.
- w aucie w czasie podróży: np. zabawa ,,Pomidor’’, ,,Państwa, miasta…’’;
- w aucie w czasie podróży z maluszkami: wspólne śpiewanie piosenek, zabawy
  paluszkowe, tematyczne, dźwiękonaśladowcze, krótkie wierszyki.

Spędzanie wolnego czasu dziecka z dorosłymi na powietrzu, umożliwia mu poznanie świata rzeczywistego, zapewnienie wszechstronnego rozwoju, uczy współdziałania z poszanowaniem praw innych uczestników zabaw.

 

Sposoby wyciszenia przestymulowanego dziecka:

1. Ograniczenie nadmiaru aktywności:
   - równowaga między przedszkolem, szkołą i dodatkowymi zajęciami;
   - czas na odpoczynek, swobodny kontakt z rówieśnikami;
   - zabawa na świeżym powietrzu;
   - unikanie nadmiernego nagradzania sukcesów szkolnych.
2. Stworzenie rodzinnej rutyny i rytuały:
   - rodzinny plan dnia;
   - stała rutyna daje spokój i poczucie bezpieczeństwa (dziecko czuje się
    wtedy pewnie);
   - małe rutyały, np. codzienne przygotowanie zdrowego śniadania,
    wieczorna bajka przed snem.
3. Techniki relaksacyjne:
   - głębokie oddychanie (nauczenie dziecka);
   - technika zdmuchiwania świeczek (odlicza się na palcach do 5-ciu, dmucha się na palce jak na świeczki na torcie. Zdmuchiwanie świeczki można powoli zacisnąć w piąstkę) – sposób na stres i nadmierne napięcie.
4. Zdrowa dieta (przykłady):

- dieta bogata w miedź: pasta z nerkowców;

- cynk z orzeszków ziemnych i migdałów;

- magnez i omega-3 z zimnotłocznych olejów;
- odpowiednie odżywianie ma ogromny wpływ (znaczenie) dla funkcji
  mózgu;
- produkty bogate w witaminy (owoce i warzywa) i zdrowe tłuszcze (olej
  lniany, orzechy włoskie i laskowe).

5. Aktywność fizyczna:

- jazda na rolkach, hulajnodze, rowerze;
- spacery na świeżym powietrzu;
- regularna aktywność fizyczna rozładowuje napięcie i nadmiar energii.

 

Opracowała: Anetta Bester

 

Bibliografia:
- A. Czerska: artykuł: ,,Zrównoważony rozwój – czyli jak nie
  przebodźcować dzieci’’ - ,,Cudowne dziecko’’ – Instytut Rozwoju
  Małego Dziecka’’;

- M.Pruś: artykuł: ,,Co za dużo, to nie zdrowo – dobre zasady pomagające
  radzić sobie z przebodźcowaniem dzieci w przedszkolu’’ – ,,Monitor
  Dyrektora Przedszkola’’;
- B. Smykiewicz – Różycka: artykuł: Przebodźcowane dziecko, czyli
  o wpływie otoczenia na rozwój dziecka’’- ,,Edu Akcja’’;

- Z. Adamkiewicz – Kiwer: artykuł: ,,Przebodźcowane i przestymulowane
  dziecko – poznaj objawy, dowiedz się jak wyciszyć dziecko’’ - ,,Olini’’.