Kącik Wychowawczy

Integracja sensoryczna - SI

przetwarzanie sensoryczne to proces, który porządkuje i odróżnia doznania
z własnego ciała i otoczenia, umożliwiając w ten sposób efektywne wykorzystanie ciała w środowisku (tłumaczenie z języka angielskiego).

 

Integracja sensoryczna - SI

polega na możliwości rejestracji informacji ze świata zewnętrznego przez nasze narządy zmysłu, następnie ich przetwarzanie prze ośrodkowy układ nerwowy oraz ich wykorzystanie do działania, które jest celowe.

 

Główne objawy zaburzeń sensorycznych:
- wzmożona lub obniżona wrażliwość na bodźce;
- zaburzenia mowy;
- niska samoocena;
- nadaktywność;
- znacznie obniżona aktywność;
- problemy w skupieniu, koncentracji uwagi;
- nadpobudliwość emocjonalna;
- osłabiona koordynacja wzrokowo-ruchowa;
- niezgrabność ruchowa;
- trudności w rozróżnianiu stron, poczuciu kierunku;
- zaburzenia interakcji z innymi dziećmi;
- problematyczne pisanie, rysowanie oraz czytanie;
- trudności w czynnościach samoobsługowych, codziennych.

 

Przykłady zaburzeń integracji sensorycznej:
Dziecko:
- lekceważy i nie reaguje na ból czy zimno;
- na hałas reaguje płaczem;
- nie przepada za myciem włosów;
- czuje awersję do niektórych rodzajów ubrań lub jedzenia;
- jest nadruchliwe: biega, wierci się;
- jest niechętne do jakiejkolwiek aktywności fizycznej – szybko się męczy;
- ma problem z utrzymaniem równowagi, często potyka się;
- ma problem z rzucaniem i łapaniem piłki, używaniem nożyczek,
  ubieraniem się;
- starsze: ma problem z wykonywaniem ćwiczeń na lekcjach wychowania
  fizycznego;
- ma problemy z dostosowaniem się do nowej sytuacji – może reagować agresja
  lub całkiem się wycofuje;
- stale dotyka różnych przedmiotów, wkłada je do ust;
- może obgryzać paznokcie, rękawy czy długopisy;
- sprawia wrażenie ostrożnego, kontrolującego, czuje się niepewnie wśród
  innych;
- unika jazdy samochodem, jazdy na rowerze, aktywności na placu zabaw;
- czuje, że brakuje mu stabilności;
- w jego głowie pojawia się myśl ; ,,walcz lub uciekaj’’.
 

To jedynie przykładowe objawy zaburzeń integracji sensorycznej. Ostateczne potwierdzenie wymaga badania i diagnozy SI. Pozwala to właściwie ukierunkować terapię sensoryczną dla dzieci.

 

Wyróżnia się 3 główne kategorie zaburzeń integracji sensorycznej:

1. Zaburzenia modulacji sensorycznej:

są to problemy z regulacją odpowiedzi na stymulację.  Osoby te reagują słabo lub nadmiernie, ponieważ układ nerwowy nie wie kiedy zwracać uwagę na bodźce, a kiedy je ignorować.

Ten rodzaj zaburzeń może przybrać postać nadreaktywności (nadmierne reakcje organizmu na odbierane wrażenia zmysłowe) lub podaktywności sensorycznej (brak odpowiedzi na odbierane wrażenia zmysłowe).

 

2. Zaburzenia różnicowania sensorycznego:

osoby odczuwają zamieszanie co do źródeł doznań, czyli nie mogą rozróżnić siły i intensywności napływających bodźców. Może to prowadzić do trudności w określeniu położenia w przestrzeni, niezdarności, trudność w zauważeniu głodu lub trudność w rozróżnieniu liter i źródeł dźwięków.

 

3. Zaburzenia ruchowe o podłożu sensorycznym:

są to problemy z zadaniami, które wymagają kontroli motorycznej, takich jak trzymanie przyborów szkolnych, siedzenie prosto czy utrzymanie równowagi.

 

 

Diagnoza zaburzeń integracji sensorycznej
 

Specjaliści (terapeuci SI) diagnozę opierają na podstawie:
- wywiadu z rodzicami;
- kwestionariuszu pytań (skierowany także do rodziców);
- obserwacji dziecka na sali integracji sensorycznej;

- testów południowo-kalifornijskiach (dziecko musi mieć ukończone

  4 lata);
- testów obserwacji klinicznej.

 

Na podstawie tych dokumentów i obserwacji dziecka obiektywnie podchodzi się do problemu i określa dokładnie cele terapii.

Diagnoza stawiana jest na kilku spotkaniach, po których specjalista wydaje swoją i omawia wszystko z opiekunami dziecka.

Diagnozę zaburzeń sensorycznych integracji sensorycznej może przeprowadzić tylko wykwalifikowany terapeuta SI. Osoba ta musi mieć ukończone studia wyższe z zakresu fizjoterapii, pedagogiki, logopedii, terapii zajęciowej, medycyny lub psychologii, a także kilkutygodniowy kurs integracji sensorycznej bądź studia. Kurs lub studia dają prawne podstawy do diagnozowania i przeprowadzenia terapii.

 

 

Leczenie zaburzeń SI

 

1. Terapia zajęciowa:

Terapeuta pomaga dziecku ćwiczyć lub uczyć się wykonywania czynności, których zwykle unika z powodu problemów sensorycznych. W szkole terapeuci mogą współpracować z nauczycielami dziecka.

 

2. Fizykoterapia:

Fizykoterapeuta opracowuje z dzieckiem schemat działań, mających pomóc mu zaspakajać swoje pragnienia dotyczące bodźców zmysłowych, są to ćwiczenia np. bieganie w miejscu, pajacyki. Stosuje się również kamizelki obciążeniowe lub sensoryczne lub zaplanowane przerwy sensoryczne.

3. Terapia SI:

terapia zajęciowa i fizykoterapia jest częścią terapii SI. Terapia SI ma pomóc choremu dziecku prawidłowo reagować na zmysły, pomaga zrozumieć dzieciom jak różnią się ich doświadczenia, aby mogły określić bardziej typowa odpowiedź.

 

4. Dieta sensoryczna:

nie jest to dieta żywieniowa, jest to lista zajęć sensorycznych, których zadaniem jest pomóc dziecku zachować koncentracje, organizacje w ciągu dnia. Dieta sensoryczna jest dostosowana do potrzeb dziecka, może obejmować; spacery ze zwierzętami, jazdę na rowerze, tory przeszkód, huśtawkę (w przód, tył, z boku, na bok, obrotowa), zabawę piłkami lub poduszkami, noszenie ciężkiego plecaka do zabawy lub chodzenie itd.
 

 

Ćwiczenia przy zaburzeniach integracji sensorycznej

 

Jest to terapia w rodzaju zabawy terapeuty z dzieckiem.

Cel: polepszenie integracji między zmysłami w obrębie układu nerwowego.

Terapeuci stymulują zmysły dziecka, usprawniają obszary deficytowe.

Efektem ćwiczeń jest ograniczenie lub całkowita eliminacja nadwrażliwości sensorycznej na niepożądane bodźce lub w przypadku obniżonej wrażliwości, zostaje ona pobudzona, dzięki dostarczeniu silnych sygnałów zmysłowych.

Na zajęciach rodzic jest obecny. Jest on czynnym uczestnikiem terapii. Terapia jest dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta.

 

 

Powikłania zaburzeń SI

 

W przypadku niepodjętych działań w leczeniu dziecka, pojawią się problemy w codziennym życiu:
 

1. Utrudniony dostęp do programu nauczania w przedszkolu
     i szkole:

Dziecko nie potrafi wykonać zadania wystarczająco długo, aby je ukończyć – to prowadzi do opóźniania się w nauce i brak promocji do kolejnych klas.

 

2. Utrudniona integracja społeczna:

Kłopot z nauka zabawy z innym dziećmi, z rówieśnikami, zranienie swoich kolegów z powodu słabej świadomości prawidłowych zachowań.

 

3. Złe nawyki związane ze snem:
   Wpływają na rozwój umiejętności z powodu zmęczenia.

 

 

     Kiedy udać się do lekarza?

     Gdy:

- zachowanie dziecka zaburza codzienny rytm - trudne są dla niego zwykłe
   dni;
- objawy przybierają na sile – nagłe problemy ze staniem lub poruszaniem się;
- relacje stały się zbyt trudne do opanowania – nie ma lekarstwa na SI, jednak
  pod okiem specjalistów, dziecko może nauczyć się w jaki sposób poradzić
  sobie ze swoim zachowaniem.

Bibliografia:

- M. Burak, artykuł: ,,Zaburzenia SI. Objawy zaburzeń integracji sensorycznej, przyczyny, diagnoza’’ - ,,DOZ.PL’’;
- A. Jurewicz, artykuł: ,,Integracja sensoryczna – opis, przyczyny, rodzaje zaburzeń, ćwiczenia na integrację’’ - ,,MEDONET’’.
 

Opracowała: Anetta Bester